Czym charakteryzuje się wiesiołek?
Oenothera biennis L., czyli wiesiołek dwuletni – to roślina o żółtych, czteropłatkowych kwiatach, która kryje w swoich nasionach 20-30 % tłuszczu, a to z kolei powoduje, że pozyskuje się z nich olej, który traktowany jest jako suplement odżywczy, a nawet leczniczy. Swoje właściwości zawdzięcza przede wszystkim swojemu profilowi kwasów tłuszczowych, a w szczególności zawartości:
- 7-10 % kwasu linolenowego,
- g- Linolowy (74 %) określanego jako GLA, który jest różnoznaczny z określeniem omega-6.
Głównym powodem sławy oleju z wiesiołka (EPO – evening primrose oil) jest kwas g-linolenowy (18:3n-6), który dominuje w profilu kwasów tłuszczowych. Jest on ciekawym źródłem pokarmowym substancji o wartości nutraceutycznej i może być źródłem składników żywności funkcjonalnej.
Olej z wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis) jest używany w coraz większych ilościach w preparatach żywieniowych i farmaceutycznych i istnieją twierdzenia, że może on łagodzić różne przewlekłe stany chorobowe (Horrobin, 1992, Huang i Mills, 1995, Fan i Chapkin, 1998).
Olej z wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis) jest powszechnie stosowany w ziołolecznictwie, gdyż stanowi bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 (tj. kwas linolowy i kwas γ-linolowy).
Korzystne działanie oleju z wiesiołka:
Wykazuje on liczne korzystne działania., dlatego też stosowany jest w:
- stanach reumatycznych, czyli podczas ostrego lub przewlekłego schorzenie narządów ruchu objawiające się bólami oraz zmianami zwyrodnieniowymi w stawach,
- stanach artretycznych, czyli podczas przewlekłej choroby wywołanej zaburzeniem przemiany materii, powodującym dotkliwe bóle i zniekształcenia stawów,
- atopowym zapaleniu skóry, zwanym również AZS lub egzemą, czyli podczas przewlekłej choroby zapalna skóry, której cechą charakterystyczną jest silny świąd oraz nawracające okresy zaostrzenia,
- łuszczycy,
- zespole napięcia przedmiesiączkowego (PMS) i menopauzalnego (GMS),
- neuropatii cukrzycowej, która jest schorzeniem rozwijającym się w konsekwencji trwania choroby przewlekłej – cukrzycy i polega na uszkodzeniu obwodowego układu nerwowego.
Pozytywny wpływ oleju z wiesiołka wykazano również w przypadku innych schorzeń, takich jak:
- cukrzyca ciążowa,
- stany zapalne,
- nowotwory,
- stres oksydacyjny,
- cukrzyca.
Badania nad olejem z wiesiołka
Wpływ oleju z wiesiołka na skład i/lub lepkość drobnych wydzielin gruczołów ślinowych.
W jamie ustnej rzadko występują liczne śluzówki drobnych gruczołów ślinowych. Zazwyczaj dotyczy to drobnych gruczołów ślinowych podniebienia miękkiego. Przypadek mnogich śluzówek jamy ustnej po raz pierwszy opisano w 1984 r. Od tego czasu odnotowano kolejne przypadki tego rzadkiego schorzenia, czasami z potwierdzeniem histologicznym. Powszechnie uważa się, że patogeneza śluzówek niezwiązanych z urazem , obejmuje pewien stopień niedrożności mniejszych przewodów gruczołów ślinowych, być może przez ślinę o zwiększonej lepkości.
Opisano dwa przypadki, które całkowicie ustąpiły po ogólnoustrojowej terapii olejem z wiesiołka. W ciągu dwuletniego okresu obserwacji nie zgłoszono nawrotu. Uważa się, że olej z wiesiołka ma wpływ na skład i/lub lepkość drobnych wydzielin gruczołów ślinowych.
Podawanie oleju z wiesiołka dopochwowo wspierająco w poprawie wyniku w skali Bishopa i skróceniu czasu porodu w ciążach po terminie.
Dojrzewanie szyjki macicy można wywołać różnymi metodami. Stosuje się go w przypadkach, gdy szyjka macicy znajduje się w niekorzystnym stanie przed rozpoczęciem indukcji porodu. Celem badania było zbadanie, w jaki sposób podawanie dopochwowe olejku z wiesiołka dwuletniego wpływa na dojrzewanie szyjki macicy u kobiet, które zostały zakwalifikowane do indukcji porodu.
Od listopada 2018 r. do grudnia 2019 r. przeprowadzono randomizowane, kontrolowane badanie, które to potwierdziło. Kryteria włączenia były następujące: wiek 18-35 lat, pierwsza ciąża, żywe, pojedyncze dziecko z prezentacją głowową, wiek ciążowy ≥ 41 tygodni, nienaruszone błony, prawidłowa kardiotokografia , a wynik Bishopa ≤ 4. Dwieście kobiet zostało losowo przydzielonych do pojedynczej dawki dopochwowej 1000 mg oleju z wiesiołka (n=100) lub placebo (n=100). Każda zmiana w punktacji Bishopa była uważana za główną zmienną wyniku w ocenie skuteczności.
Z 200 kwalifikujących się kobiet, 25 kobiet zostało wykluczonych z różnych powodów. Ostatecznie analizę statystyczną przeprowadzono na 175 kobietach (88 kobiet w grupie eksperymentalnej i 87 w grupie kontrolnej). Na początku nie było znaczącej różnicy między dwiema grupami w punktacji Bishopa. Jednak po interwencji wynik ten był istotnie wyższy w grupie eksperymentalnej niż w grupie kontrolnej (średnia różnica: 3,29, 95% przedział ufności: 3,51 do 1,18). Nie zaobserwowano ani nie zgłoszono żadnych skutków ubocznych.
Dopochwowe podanie EPO w pojedynczej dawce 1000 mg w 41. tygodniu ciąży poprawiło wynik w skali Bishopa i skróciło czas porodu w ciążach po terminie.
Działanie oksydacyjne na podostre zatrucie aflatoksyną AF – badanie na myszach
Badanie miało na celu zbadanie działania antyoksydacyjnego oleju z wiesiołka w przypadkach podostrego zatrucia aflatoksyną (AF) wywołanego u myszy. W tym celu wykorzystano czterdzieści osiem samców myszy BALB/c w wieku 6–8 tygodni o wadze 30–35 g. Zwierzęta przydzielono do czterech grup, z których każda składała się z 12 myszy, tak że jedna grupa została utrzymana jako grupa kontrolna, a pozostałe trzy stanowiły grupy doświadczalne. Myszy wchodzące w skład grupy kontrolnej (Grupa 1) nie były poddawane żadnemu leczeniu. Grupie 2 podawano 1,5 ml/kg mc/dzień oleju z wiesiołka; Grupa 3 otrzymywała 1250 μg/kg mc/dzień AF (82,45% AFB1, 10,65% AFB2, 4,13% AFG1 i 2,77% AFG2), a grupie 4 1250 μg/kg mc/dzień AF plus 1,5 ml/kg mc/ dzień oleju z wiesiołka za pomocą cewnika, przez okres 14 dni. Pod koniec 14 dnia pobrano wątrobę, płuca, nerki, mózg, serce i śledzionę zwierząt należących do wszystkich grup. Poziom dialdehydu malonowego (MDA) oraz aktywność dysmutazy ponadtlenkowej (SOD), katalazy (CAT) i nadtlenku glutationu (GSH-Px) mierzono w homogenatach tkankowych. W rezultacie stwierdzono, że olej z wiesiołka miał pozytywny wpływ na indukowaną aflatoksyną peroksydację lipidów.
Działanie kwasów omega-3 na stwardnienie rozsiane
Na odpowiedź immunologiczną wpływa podawanie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (PUFA). Stwardnienie rozsiane (MS) i jego model zwierzęcy, eksperymentalne autoimmunologiczne zapalenie mózgu i rdzenia (EAE) są dotknięte PUFA. Połączenie oleju z nasion wiesiołka i konopi (EPO/HSO) zawiera niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) dla optymalnego zdrowia człowieka dzięki korzystnemu stosunkowi omega-6/omega-3 i właściwościom przeciwutleniającym. Badanie przeprowadzono w celu oceny wpływu EPO/HSO na poprawę składu błonowych kwasów tłuszczowych śledziony i krwinek oraz czynników immunologicznych w porównaniu z rapamycyną (RAPA) w modelu EAE.
Kwasy linolowy i kwas gamma-linolenowy – ochronie przed napadami padaczkowymi
Obawa, że olej z wiesiołka może wywołać epilepsję lub drgawki, albo obniżyć próg napadów padaczkowych, pochodzi z dwóch artykułów opublikowanych na początku lat 80. XX wieku. Te oryginalne doniesienia zostały ponownie przeanalizowane i wykazano, że związek oleju z wiesiołka z napadami padaczkowymi jest fałszywy. Kwasy linolowy i kwas gamma-linolenowy są nie tylko bezpieczne w padaczce, a długotrwałe doustne podawanie kwasu linolowego i kwasu alfa-linolenowego (w mieszaninie 4:1) chroni szczury przed napadami padaczkowymi w czterech różnych modelach padaczki, ale także olej z wiesiołka Pochodzący z kwasu tłuszczowego omega-6 kwas arachidonowy hamuje prądy jonów sodu i transmisję synaptyczną, podczas gdy prostaglandyna E1 pochodząca z oleju z wiesiołka wydaje się mieć działanie przeciwdrgawkowe. W świetle tych ustaleń sugeruje się, że receptariusze powinny teraz usuwać napady padaczkowe lub epilepsję jako efekt uboczny oleju z wiesiołka, a także usunąć historię napadów padaczkowych lub padaczki jako przeciwwskazania do stosowania oleju z wiesiołka.
Olej z wiesiołka wykazuje działanie przeciwwydzielnicze i przeciwwrzodowe .
Olej z wiesiołka dwuletniego (EPO) znany komercyjnie jako olej z wiesiołka dwuletniego Callanish (wielonienasycony kwas tłuszczowy ω-6) to olej wzbogacony w kwas linolowy (LA) i kwas γ-linolenowy (GLA) otrzymywany z nasion Oenothera biennis L. (Fam Onagraceae). EPO badano pod kątem jego zdolności do ochrony błony śluzowej żołądka przed urazami spowodowanymi podwiązaniem odźwiernika, niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ; aspiryna, indometacyna i fenylobutazon), hipotermicznym stresem ograniczającym i czynnikami martwiczymi [0,6 m HCl, 0,2 m NaOH, 25% NaCl lub 80% (obj./obj.) wodny etanol]. Podawano go przez intubację żołądka w dawkach 5 i 10 ml/kg masy ciała szczurom karmionym standardową karmą. Dodatkowej grupie zwierząt podano taką samą ilość oleju kukurydzianego w każdym badanym modelu doświadczalnym. Wyniki wykazały, że EPO w dawkach 5 i 10 ml/kg masy ciała zapewniało znaczną ochronę w różnych zastosowanych modelach eksperymentalnych. Spowodowało to znaczne zahamowanie uszkodzeń błony śluzowej żołądka wywołanych przez podwiązanie odźwiernika, NLPZ lub hipotermiczne wrzody ograniczające. EPO miała również wyraźny efekt cytoochronny przeciwko wszystkim czynnikom martwiczym stosowanym w tym badaniu. Wyniki sugerują, że EPO bogate w LA i GLA ma zarówno działanie przeciwwydzielnicze, jak i przeciwwrzodowe.
Olej z wiesiołka ma niewielką wartość w leczeniu zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
Przeprowadzono systematyczne przeszukiwanie literatury dotyczącej badań klinicznych oleju z wiesiołka (EPO) w leczeniu zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) w celu przeprowadzenia metaanalizy. Odnaleziono tylko siedem badań kontrolowanych placebo, ale tylko w pięciu badaniach wyraźnie wskazano na randomizację. Niespójne kryteria punktacji i odpowiedzi sprawiły, że gromadzenie danych statystycznych, a tym samym rygorystyczna metaanaliza, były nieodpowiednie. Dwa najlepiej kontrolowane badania nie wykazały żadnych korzystnych skutków dla EPO, chociaż badania były stosunkowo niewielkie, nie można ich wykluczyć. Niemniej jednak, zgodnie z aktualnymi dowodami, EPO ma niewielką wartość w leczeniu zespołu napięcia przedmiesiączkowego.