Owoce są ważną częścią diety człowieka. Regularne spożywanie owoców utożsamiane jest z obniżonym ryzykiem wystąpienia różnych chorób przewlekłych, takich jak np. otyłość czy choroby układu krążenia. Owoce są doskonałym źródłem wielu witamin i minerałów, a także błonnika pokarmowego i przeciwutleniaczy, będąc jednocześnie niskokalorycznymi.
Malina to roślina wieloletnia, należąca do grupy różowatych. Rośnie dziko niemalże w całej Europie i w znacznej części Azji, a także w Ameryce Północnej. Krzewy malin doskonale rosną na plantacjach, w przydomowych ogródkach i w lasach. Owoce, złożone z licznych owłosionych małych pestkowców zebranych w owoc zbiorowy, krzewy wydają od czerwca do późnej jesieni. W zależność od odmiany owoce przybierają barwę czerwoną, żółtą lub ciemnopurpurową.
Owoce maliny spożywa się głównie na surowo, ze względu na walory smakowe. Wykorzystuje się je również jako dodatek do sałatek, wypieków i koktajli. Światowa produkcja malin w 2021 roku wyniosła 886 539 ton owoców. Wiodącym producentem malin jest Rosja (22,3% ogólnoświatowej produkcji), później kolejno Meksyk, Serbia i Polska. Większość zebranych malin jest przetwarzana na soki, dżemy, konfitury, wina i tym podobne. Po procesach przetwórstwa owoców malin pozostają produkty uboczne takie jak nasiona, które jeszcze do niedawana były utylizowane. Olej z pestek malin stał się obiektem zainteresowania nie tylko dla naukowców, ale również dla rolników, przetwórców owoców i konsumentów. Taki olej zawiera unikatowy profil kwasów tłuszczowych i innych bioaktywnych substancji, które są pożądane na ogólnoświatowym rynku. Pozyskiwanie oleju z materiału, który uznawany był za odpad, ma pozytywny wpływ na środowisko i dodatkową wartość produktów rolnych.
Właściwości oleju z pestek malin
Pestki malin zawierają do 12,2% białek i 10 – 23% oleju, który zawiera wysokie stężenie kwasów tłuszczowych (m.in. omega-3 i omega-6). Najbardziej nienasycone kwasy tłuszczowe, zawarte w oleju z pestek malin, to kwas linolowy, kwas alfa-linolenowy i oleinowy. Zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na poziomie 78,9 – 85,5% i fitosteroli sprawia, że olej ten jest świetnym źródłem składników odżywczych. Nienasycone kwasy tłuszczowe nazywane są Niezbędnymi Nienasyconymi Kwasami Tłuszczowymi (skrót: NNKT), ponieważ organizm człowieka nie jest w stanie sam ich wyprodukować – muszą zostać dostarczone wraz z dietą. Stanowią one główny budulec błon komórkowych i regulują wiele procesów w organizmie człowieka.
Olej z pestek malin jest mętny, o żółtym odcieniu, który zawdzięcza obecności karotenoidów, w tym zeaksantyna, beta-karoten, luteina i kryptoksantyna. Oprócz tego olej ten zawiera wysokie stężenie witaminy E i takoferoli, które należą do grupy antyoksydantów. Antyoksydanty (inaczej przeciwutleniacze) to związki chemiczne chroniące organizm przed tzw. stresem oksydacyjnym, który powstaje w wyniku zwiększonej ilości wolnych rodników produkowanych przez nasz organizm. Wolne rodniki powstają w organizmie na skutek stresu, złej diety, braku snu, promieniowania słonecznego lub nadużycia leków, papierosów i alkoholu i prowadzą do uszkodzeń tkanki podskórnej, utrudniają regenerację komórek, a także prowadzą do powstawania wielu chorób, takich jak astma, skleroza czy choroba Alzheimera.
Zastosowanie oleju z pestek malin
Jakość ekstraktu jest zależna od odmiany malin, regionu i warunków uprawy, metody pozyskiwania pestek i ich suszenia, a także metody wykorzystanej do ekstrakcji. Te parametry znacząco wpływają na wydajność ekstrakcji, zawartość bioaktywnych substancji, stabilność oksydacyjną i zdolność przeciwutleniającą oleju. Najlepszymi metodami pozyskiwania oleju z pestek malin są ekstrakcja dwutlenkiem węgla w stanie nadkrytycznym i tłoczenie na zimno. Olej z pestek malin jest zwykle nierafinowany i nie jest poddawany filtracji. Dzięki wysokiej zawartości substancji przeciwutleniających, olej ten jest wysoko stabilny, a w połączeniu z innymi olejami może stanowić konserwant.
W przemyśle kosmetycznym olej z pestek malin jest ceniony głównie ze względu na zdolność absorpcji promieniowania słonecznego w zakresie UV-B i UV-C. Dokładny współczynnik ochrony przeciwsłonecznej SPF (ang. sun protection factor) nie jest znany, literatura naukowa podaje zakres od 28 do 50 SPF. Dzięki obecności witaminy A ma znacznie większe zdolności do ochrony przeciwsłonecznej niż inne oleje. Ponadto witamina A pobudza skórę do szybszej regeneracji i rozwoju komórek, jest często składnikiem preparatów do cery problematycznej (np. problemy z trądzikiem, łuszczycą) i dojrzałej. Olej malinowy działa przeciwzapalnie, ujędrnia i nawadnia skórę, niweluje zaczerwienienia i przyspiesza gojenie się ran.
Żródła:
B.D. Oomaha, S. Ladet, D.V. Godfrey, J. Liang, B. Girard: Characteristics of raspberry (Rubus idaeus L.) seed oil, Food Chemistry, 69, 2000, 187-193
N. Kalinowska, I. Nowak, A. Zielińska: Właściwości oleju z pestek malin wykorzystywane w kosmetyce, Kosmetologia Estetyczna, 2/2017 vol. 6, 121-123
Ispiryan, A.; Viškelis, J.; Viškelis, P. Red Raspberry (Rubus idaeus L.) Seed Oil: A Review. Plants 2021, 10, 944.